Niejasne i niestabilne przepisy prawa oraz drastyczny wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej – tak wygląda początek 2022 roku dla polskich przedsiębiorców. Czary goryczy dopełnia rosnąca inflacja oraz pikujące ceny gazu i energii elektrycznej.
Trzęsienie ziemi – tak można nazwać zmiany, które właśnie dotknęły polskich przedsiębiorców. Reforma, która weszła w życie w styczniu 2022 roku miała ułatwić i uprościć prowadzenie biznesu. Stało się inaczej. Polski Ład w połączeniu z rosnącymi cenami energii prowadzi do kłopotów kolejnych, przede wszystkim najmniejszych firm. Już w grudniu 2021 roku lawinowo przybyło wniosków o zawieszenie działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy borykają się z chaosem i finansowymi obciążeniami, rozważają plany ratunkowe (np. przeniesienie biznesu do Wielkiej Brytanii), a Polski Ład krytykowany jest księgowych i doradców podatkowych. Co poszło nie tak?
Działalność gospodarcza 2022 – zmiany dla przedsiębiorców
Lista zmian, które wpłynęły na sytuację mniejszych i większych firm, jest długa. Przygotowaliśmy przegląd najbardziej znaczących nowości.
Zmiany podatkowe – szturm na ryczałt
Sztandarowe zmiany w podatkach to podniesienie kwoty wolnej od podatku, wyższy próg podatkowy oraz skasowanie możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Jednoczesna zmiana w sposobie naliczania danin, w tym wspomnianej składki sprawiła, że koszty prowadzenia biznesu w Polsce zdecydowanie wzrosły.
Efekt?
Przedsiębiorcy szukają pomysłów, jak ograniczyć straty. Właściciele firm m.in. ze względu na powiązanie wybranej formy opodatkowania ze sposobem naliczania składki zdrowotnej, masowo rezygnują z opodatkowania na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym i przechodzą na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Dla wielu osób to ciekawe rozwiązanie ze względu na stosunkowo korzystniejszą wysokość ubezpieczenia zdrowotnego, proste zasady oraz obniżenie podstawowej stawki podatku dla niektórych zawodów (m.in. architektów, specjalistów IT, lekarzy, zawodów medycznych). Stawek zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych jest wiele: od 2% do 17% w zależności od rodzaju prowadzonej działalności uzależnionej klasyfikacją działalności PKWiU.
Należy również pamiętać, iż w ramach zryczałtowanego podatku od przychodów ewidencjonowanych nie ma możliwości odliczania kosztów prowadzenia działalności. Podatek płacony jest od całości przychodu. Wraz ze składkami ZUS i chorobowymi oraz innymi daninami, uwzględniając brak kwoty wolnej od podatku może okazać się, iż suma obciążeń fiskalnych w Polsce może wynieść o 5-15% więcej, niż to co wynika z formy opodatkowania wybranej przez podatnika.
Eksperci ostrzegają również, że problem mogą mieć np. przedsiębiorcy, którzy świadczą różne usługi rozliczane innymi stawkami. Dodatkowo część banków niechętnie udziela kredytów osobom na ryczałcie.
Omawiając zmiany podatkowe warto również wspomnieć, że rząd wygasza kartę podatkową – jest ona dostępna tylko dla podatników, którzy rozliczali się nią w grudniu 2021 roku.
Wyższa składka zdrowotna
Jedna z najbardziej kontrowersyjnych i kosztownych zmian dotyczy wysokości i sposobu naliczania składki zdrowotnej. Polski Ład podwyższył ją praktycznie dla wszystkich przedsiębiorców.
Składka zdrowotna wynosi 9 proc. – dla rozliczających się na zasadach ogólnych (skala podatkowa), 4,9 proc. – dla rozliczających się podatkiem liniowym, 380 zł – 950 zł dla ryczałtowców (w zależności od przychodów). Dla korzystających z karty podatkowej danina wynosi 270,90 zł (podstawą wymiaru składki jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku).
Bolesną zmianą jest wprowadzenie przez Polski Ład minimalnej stawki – 270,90 zł dla osób na zasadach liniowych lub rozliczających się na zasadach ogólnych. Na tym nie koniec. Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie można już odliczyć od podatku dochodowego – likwidacje tej ulgi to kolejny element, który znacząco podniósł koszty prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
Wiele osób zastanawia również celowość i efektywne zarządzanie dodatkowymi środkami w kasie państwa. Czy dodatkowe wpływy do budżetu z tytułu składki zdrowotnej poprawią sytuację personelu medycznego i poziomu obsługi zdrowotnej w Polsce? Na odpowiedź na pewno przyjdzie jeszcze wielu ubezpieczonym zaczekać.
Minimalny CIT – podatek dla gorzej radzących sobie spółek
Minimalny podatek dochodowy dotyczy spółek kapitałowych, fundacji, stowarzyszeń oraz spółdzielni, które płacą podatek od dochodów osób prawnych. W założeniu miał ukrócić praktyki wielkich korporacji, które unikają płacenia CIT w Polsce. W praktyce może przyprawić o ból głowy “szarego” podatnika.
Podmioty, które przy rozliczeniu rocznym wykażą stratę/dochody poniżej 1 proc. przychodów zapłacą 10 proc. podatku obliczonego od podstawy opodatkowania. Zasada nie obowiązuje m.in. nowych spółek oraz spółek wyłącznie osób fizycznych.
Podatek od sprzedaży auta z leasingu
Przedsiębiorcy, którzy w 2022 roku chcą wykupić firmowy samochód z leasingu, a potem go sprzedać, muszą zapłacić podatek. Taki obowiązek wygaśnie dopiero po sześciu latach. Przepis można obejść darując auto bliskiej osobie – ta może je sprzedać bez daniny dla państwa po upływie już 6 miesięcy.
Nowe formalności, czyli jeszcze większa biurokracja
Rok 2022 oznacza dla przedsiębiorców (i ich księgowych) jeszcze więcej czasu spędzanego nad urzędowymi papierami. Powód? Większość z nich musi każdego miesiąca obliczać wysokość składki zdrowotnej, bo teraz zależy ona od ich dochodu.
Wielu przedsiębiorców musi też co miesiąc składać do ZUS deklarację rozliczeniową i/lub imienne raporty miesięczne. Warto również pamiętać, że zmieniły się same druki ZUS (ZUS RCA i ZUS DRA).
Handel w niedzielę 2022
Handel w każdą niedzielę będzie dopuszczalny tylko dla sklepów, które świadczą usługi pocztowe. Jednak ustawodawca wprowadził dodatkowe, kluczowe ograniczenie. Przychody z tej działalności muszą stanowić ponad 40 proc. przychodów danego punktu.
Skuteczne ograniczenie płacenia „pod stołem”
Ministerstwo Finansów wdrożyło rozwiązanie w ramach pakietu uszczelniającego i tak całe ryzyko zatrudniania pracownika „na czarno” lub wypłata części wynagrodzenia „pod stołem” spada na pracodawcę. To on złapany na płaceniu pod stołem będzie zobowiązany uregulować wszystkie zaległe składki i doliczyć do przychodów to, co wypłacił pod stołem. Dodatkowo będzie musiał zapłacić podatek równy podatkowi od minimalnego wynagrodzenia. Nawet pracownik, który dziś chętnie przyjmuje część wynagrodzenia w kopercie, może w sytuacji planowanego zwolnienia lub obniżenia pensji, lub nawet nieotrzymania podwyżki (czyli w każdej chwili) zmienić zdanie i zaszantażować szefa zgłoszeniem do odpowiedniego organu zaistniałej sytuacji. Pracownika ominą konsekwencje i ewentualny zaległy podatek, natomiast na przedsiębiorcę spadną wszelkie nieprzyjemności i kontrole.
Firma w Anglii
Rządowa reforma to nie tylko zmiany, które bezpośrednio dotyczą portfeli przedsiębiorców. Eksperci zwracają uwagę m.in. na centralizację wpływów z podatków, które trafią przede wszystkim do kasy państwa, a jednocześnie wpływy do budżetów miast i gmin zostaną drastycznie zmniejszone, co może wywołać kryzys finansów w samorządach.
Jak przedsiębiorcy reagują na konsekwencje Polskiego Ładu?
Część z nich musiała zamknąć swoje biznesy, inni próbują przeczekać licząc, że rząd naprawi reformę. Rośnie też grupa osób, które przenoszą działalność za granicę, np. do Wielkiej Brytanii. Dlaczego? W UK przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej są przejrzyste, proste i stabilne, spółkę Limited (LTD) można założyć bez konieczności przeprowadzki z Polski, a wysoka kwota wolna od podatku (ok. 68 800 zł rocznie w porównaniu do 30 tys. zł w Polsce lub jej całkowitym braku) oraz brak obowiązkowego ZUS kusi szansą na obniżenie kosztów prowadzenia biznesu. Należy jednak pamiętać, że nie każdy biznes może być prowadzony spoza granic Wielkiej Brytanii. Więcej o tym zagadnieniu znajdziesz w osobnym artykule: Czy firma w Anglii jest dla mnie?
