Osoba fizyczna oraz osoba prawna to dwa nie tylko różne, ale i wykluczające się nawzajem pojęcia. Żaden podmiot nie może być jednocześnie osobą prawną i fizyczną. Oba określenia odnoszą się do prawa cywilnego, jednak można powiedzieć, że na tym kończą się ich podobieństwa. Osoba fizyczna i prawna mają inne cechy, inne uprawnienia i zobowiązania, a swoje prawa nabywają w różnych momentach. Sprawdź, czym dokładnie charakteryzują się podmioty o osobowości fizycznej i prawnej oraz na jakiej podstawie je odróżnić.
Osoba fizyczna – definicja
Osoba fizyczna to powszechnie używane określenie każdego żyjącego człowieka o dowolnej płci i wieku. Zgodnie z kodeksem cywilnym każda osoba fizyczna ma od chwili narodzin zdolność prawną oznaczającą niezbywalną podmiotowość w kwestii praw i obowiązków.
Osoby fizyczne posiadają także w większości przypadków zdolność do czynności prawnych, czyli zaciągania zobowiązań i nabywania praw, jednak zakres tej zdolności nie jest taki sam u każdej z nich.
- Osoba fizyczna od momentu urodzenia do 13 roku życia oraz osoba fizyczna ubezwłasnowolniona nie posiada żadnej zdolności do czynności prawnych.
- Osoba fizyczna, która ukończyła 13 lat, aż do uzyskania pełnoletności oraz osoba fizyczna częściowo ubezwłasnowolniona ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
- Każda pełnoletnia osoba fizyczna, która nie została w żadnym stopniu ubezwłasnowolniona, ma pełną zdolność do czynności prawnych.
Osoba prawna – co to znaczy?
Osoba prawna zgodnie z zapisami kodeksu cywilnego to Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne z przyznaną przez przepisy prawne osobowością prawną. Chodzi m.in. o:
- spółki akcyjne,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.),
- jednostki samorządu terytorialnego,
- spółdzielnie,
- stowarzyszenia,
- fundacje,
- banki,
- kościoły,
- uczelnie wyższe.
Osobowość prawna wiąże się z nadaniem zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych jednostce organizacyjnej, czyli umownemu, abstrakcyjnemu tworowi, a nie – realnie istniejącej osobie. Nie każda grupa ludzi czy środków, zespolona w celu prowadzenia konkretnej działalności ma jednak osobowość prawną. Kodeks cywilny mówi o dodatkowej kategorii podmiotów, które nie posiadają zarówno osobowości prawnej, jak i fizycznej.
Trzecia grupa — jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej
Jednostki organizacyjne, które nie są osobami prawnymi to na przykład:
- spółki jawne,
- spółki kapitałowe w organizacji,
- wspólnoty mieszkaniowe,
- szkoły, sądy i inne urzędy budżetowe.
Choć podmioty te nie posiadają osobowości prawnej, przepisy przyznają im zdolność prawną, a więc mogą we własnym imieniu dokonywać czynności prawnych.
Osoba fizyczna i osoba prawna – jakie są różnice?
Każda osoba fizyczna i prawna zyskuje zdolność do czynności prawnych w wyniku innych działań. Dzieje się to w różnych momentach oraz w różnym stopniu. Dodatkowo dzielą je także wszystkie aspekty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Choć i osoba prawna i fizyczna mogą ją założyć – odbywa się to zupełnie inaczej. Poniżej możesz zapoznać się ze wszystkimi szczegółami.
Moment nabycia zdolności do czynności prawnych
- Osoba fizyczna nabywa zdolność do czynności prawnych w chwili narodzin.
- Osoba prawna — w momencie powstania. Następuje to, dopiero kiedy utworzy ją osoba fizyczna, grupa takich osób lub inne osoby prawne.
Osobowość fizyczna zostaje nadana każdemu z tzw. automatu, natomiast by utworzyć osobę prawną, konieczny jest szereg formalności — najczęściej notarialnych i skarbowych.
Jako wyjątek można wyróżnić brytyjską spółkę LTD, chętnie zakładaną przez Polaków m.in. dlatego, że w porównaniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (swojego polskiego odpowiednika) wiąże się z naprawdę minimalnymi, bardzo prostymi procedurami, które można przeprowadzić zdalnie, a po 24 godzinach stać się właścicielem firmy w Wielkiej Brytanii o własnej osobowości prawnej.
Osoba prawna każdorazowo nabywa pełnię zdolności do czynności prawnych. U osób fizycznych jest to proces, w którym należy osiągnąć odpowiedni wiek, by nabyć kolejny stopień. Zdolność prawna bywa też w przypadku osób fizycznych ograniczona oraz można jej pozbawić.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną i osobę prawną
Zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne mogą posiadać status przedsiębiorcy. W przypadku osoby fizycznej dostępna jest forma jednoosobowej działalności gospodarczej, natomiast osobowość prawna to szereg możliwości.
Oba rodzaje działalności mają swoje wady i zalety. Decyzja, którą drogę wybrać zawsze powinna być wynikiem indywidualnej oceny swojej sytuacji. Najlepiej przy pomocy wykwalifikowanego specjalisty.
Działalność gospodarcza osoby fizycznej
Jako osoba fizyczna możesz prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą. Unikasz wtedy kosztów powołania osobowości prawnej, nie potrzebujesz kapitału początkowego, formalności są zminimalizowane, a księgowość – uproszczona. Jednak w parze z tego typu przywilejami idzie obowiązek wysokich składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz odpowiedzialność za zobowiązania JDG całym prywatnym majątkiem.
Działalność gospodarcza osoby prawnej na przykładzie spółki z o.o. i LTD
Poza jednoosobową działalnością gospodarczą, popularną formą prowadzenia działalności przez polskich przedsiębiorców jest spółka z o.o., która ma własną osobowość prawną, a więc w momencie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, wszystkie działania związane ze składaniem oświadczeń woli, zmieniające w jakiś sposób stosunek prawny, wykonuje we własnym imieniu, a nie jak w przypadku JDG pod Twoim nazwiskiem.
Procedura założenia spółki z o.o. nie należy do najprostszych i wymaga sporządzenia aktu notarialnego, zapłaty podatku PCC, posiadania kapitału początkowego, a księgowość takiego podmiotu jest bardziej skomplikowana (pełna księgowość KH zamiast uproszczonej KPiR).
Z kolei korzyści oddzielenia swojej zdolności prawnej (wynikającej z osobowości fizycznej) od osobowości prawnej swojej firmy to na przykład zerowa lub ograniczona (do zadeklarowanego wkładu) odpowiedzialność prywatnym majątkiem wspólników za zobowiązania spółki.
Osobowość prawną posiada także spółka Limited (LTD), którą pod pewnymi warunkami możesz założyć w Wielkiej Brytanii. Dzięki temu, że w momencie, w którym zostanie założona, stanie się odrębną osobą prawną, nabędzie też własną rezydencję podatkową, a więc nie będzie wymagała od Ciebie bycia rezydentem UK. Spółka LTD ma wszystkie zalety polskiej spółki z o.o., ale założenie jej, jest dużo prostsze, mniej kosztowne i może być wykonane zdalnie. Prowadzenie biznesu w tej formie wiąże się też najczęściej z niższymi podatkami i opiera na dużo bardziej rozwojowych i klarownych zasadach gospodarczych oraz księgowych.
